ΣΚΕΠΤΟΓΡΑΜΜΑ

Το πρώτο ελληνικό βιβλίο τυπώθηκε στο Μιλάνο της Ιταλίας το 1476

Εάν βάλουμε την πληροφορία του τίτλου του άρθρου τούτου σε ένα ιστορικό πλαίσιο, θα εκπλαγούμε πολύ εάν προσθέσουμε και την αποφράδα ημέρα που έπεσε η Κωνσταντινούπολη στα χέρια των Τούρκων, την 29 Μαΐου 1453.

Η εκτύπωση του πρώτου ελληνικού βιβλίου έγινε σχεδόν ένα τέταρτου αιώνα μετά την άλωση.΄Αρα, κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας δεν υπήρχε στην επικράτεια ΟΥΤΕ ΕΝΑ τυπωμένο ελληνικό βιβλίο! Τώρα καταλαβαίνουμε πλήρως τη σημασία της είδησης αυτής.

Η εφεύρεση του πιεστηρίου κινητών μεταλλικών στοιχείων στην Ευρώπη συνήθως πιστώνεται στον Γερμανό τυπογράφο Γιοχάνες Γκούτενμπεργκ γύρω στη δεκαετία του 1450. Η επανάσταση αυτή της τυπογραφίας έφερε τη λεγόμενη Αναγέννηση στην Ευρώπη. Και γιατί ΑΝΑ-ΓΕΝΝΗΣΗ; Οι Ευρωπαίοι ονόμασαν την περίοδο του 14^ου αιώνα και αργότερα Ανα-γέννηση, και αυτό γιατί αναγεννήθηκε ο λεγόμενος σήμερα Δυτικός Πολιτισμός ο οποίος είναι ο Πολιτισμός του Γραπτού Λόγου ήτοι ο Ελληνικός Πολιτισμός. Ιδού το κληρονομικό βάρος που σηκώνει σήμερα η μικρή Ελλαδίτσα μας, αλλά και όλοι οι ΄Ελληνες του κόσμου.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Από τα μέσα του 8^ου αιώνα π.Χ. που εφευρέθηκε η Γραφή από τους Έλληνες με το αλφάβητο των 24 γραμμάτων, μέχρι τα μέσα του 1500 μ.Χ., ήτοι κοντά δυόμιση χιλιάδες χρόνια ο Ελληνικός Πολιτισμός έμεινε ΖΩΝΤΑΝΟΣ μόνο με τη χειρόγραφη Γραφή που ήταν μόνο Μεγαλογράμματη, αυτό που λέμε σήμερα Κεφαλαία γράμματα. Η Μικρογράμματη γραφή, ήτοι τα μικρά μας γράμματα που λέμε σήμερα, ΕΠΙΝΟΗΘΗΚΑΝ τον ένατο αιώνα μ.Χ. στο Βυζάντιο από τους γραφιάδες που αντέγραφαν τα αρχαία μας βιβλία, και η μικρογράμματη αυτή γραφή ήτοι τα μικρά γράμματα που τα χρησιμοποιούμε όλοι οι ΄Ελληνες, τα έχουμε μόνο τα τελευταία ΧΙΛΙΑ ΧΡΟΝΙΑ περίπου.

 Τον ένατο αιώνα μ.Χ. υπήρχε μία άνθιση των Γραμμάτων στο Βυζάντιο και οι άνθρωποι ήθελαν να διαβάζουν βιβλία για να μορφωθούν. Βιβλία όμως δεν υπήρχαν εκτός από τα πολύ λίγα που είχαν μόνο οι – ας τους πούμε – προοδευτικοί άνθρωποι, ήτοι οι έξυπνοι (αυτοί που ξυπνούσαν από τον ύπνο) ήτοι οι πλούσιοι και αυτοί που ενδιαφέρονταν για τα γράμματα. Φαίνεται πως η εποχή αυτή γέννησε την αλληγορική και άκρως σοφή παροιμία μας: «Άνθρωπος αγράμματος, ξύλο απελέκητο»!

Να τονίσουμε εδώ πως το επάγγελμα του ΓΡΑΦΙΑ, κατά τον ένατο αιώνα μ.Χ. ήταν πολύ καλοπληρωμένο. Αυτοί οι γραφιάδες επινόησαν τη μικρογράμματη γραφή. Για να γράψεις μόνο Κεφαλαία έπαιρνε πολύ χρόνο και να αντιγράψεις ένα ολόκληρο βιβλίο, ας πούμε του Πλάτωνα ή του Θουκυδίδη και να το πουλήσεις. Επινόησαν λοιπόν οι γραφιάδες τα μικρά γράμματα – Α σε α ή Δ σε δ – γιατί τα μικρά γράφονταν πιο γρήγορα και διαπίστωσαν πως «ο χρόνος είναι χρήμα»!

Εδώ καταλαβαίνουμε πόσο σημαντική ήταν η εφεύρεση της Τυπογραφίας η οποία έφερε μία επανάσταση στη μόρφωση των ανθρώπων.

ΠΡΩΤΟ ΤΥΠΩΜΕΝΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ

Το πρώτο, λοιπόν, τυπωμένο ελληνικό βιβλίο είναι η “Επιτομή των οκτώ του λόγου μερών” του Έλληνα λόγιου Κωνσταντίνου Λάσκαρη. Αυτό το ιστορικό βιβλίο τυπώθηκε στο Μιλάνο τον Ιανουάριο του 1476 από τον Ιταλό τυπογράφο Dionigi Paravicino, χρησιμοποιώντας ελληνικά τυπογραφικά στοιχεία που δημιούργησε ο Κρητικός λόγιος και κωδικογράφος Δημήτριος Δαμίλας.

Αυτό το ιστορικό βιβλίο ανοίγει το δρόμο για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και αποτελεί μια σημαντική στιγμή στην ιστορία της τυπογραφίας και της διάδοσης των ιδεών. Με την εμφάνιση της τυπογραφίας, το τυπωμένο βιβλίο έδωσε το έναυσμα για την αφύπνιση ψυχών και συνειδήσεων. Αυτή η πρωτοποριακή έκδοση αποτελεί μια σημαντική στιγμή στην ιστορία της πολιτιστικής και γλωσσικής κληρονομιάς της Ελλάδας.