Ιωάννης Καποδίστριας, ο Κυβερνήτης που έδωσε τα πάντα 
για την πατρίδα του,  την  Ελλάδα

Μια σύντομη εισαγωγή

Ο Ιωάννης Καποδίστριας υπήρξε ο κυριότερος παράγων στην προσπάθεια για την εθνική χειραγώγηση της Ελλάδας στις δύο πρώτες δεκαετίες του 19ου αι. Στους Έλληνες, είναι γνωστός ως ο Πρώτος εκλεγμένος Κυβερνήτης (στις 30 Μαρτίου 1827), από την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, απελευθερωμένης[1] από τους κατακτητές της Τούρκους,  (και ανήκουσας στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος), και ενόσω η ελληνική επανάσταση ακροβατούσε.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας κορυφαία πολιτική και διπλωματική προσωπικότητα της Ευρώπης στις αρχές του ΙΘ’ αι. γεννήθηκε στην Ενετοκρατούμενη Κέρκυρα την 11^η Φεβρουαρίου του 1776[2]. Ήταν το έκτο παιδί του Αντώνιου – Μαρία Καποδίστρια[3], ο οποίος καταγόταν από οικογένεια ευγενών[4].  Η δε μητέρα του Ι.Καποδίστρια, Διαμαντίνα ή Αδαμαντία Γονέμη, καταγόταν από οικογένεια ευγενών, επίσης εγγεγραμμένη στη «Χρυσή Βίβλο», από το 1606.

Ο Ι. Καποδίστριας έκανε την στοιχειώδη εκπαίδευσή του (τα πρώτα δώδεκα χρόνια του) στην Κέρκυρα και παράλληλα μυήθηκε στην Eλληνο-ορθόδοξη παιδεία από τον  διδάσκαλο τον μοναχό Συμεών της Ιεράς Μονής της Πλατυτέρας. Το 1794 ήρθε στην Βενετία, όπου  σπούδασε ιατρική, φιλοσοφία και νομική στο Πανεπιστήμιο της Παταβίας (Πάντοβα) της Ιταλίας.  Επειδή οι κύριες σπουδές του αφορούσαν τον τομέα της ιατρικής, όταν επέστρεψε  και εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα το 1797, έχοντας αποκτήσει το διδακτορικό του (10/6/1797),  άσκησε το επάγγελμα του ιατρού-χειρούργου[5].  Περισσότερο από όλα όμως και σύμφωνα με τις καταθέσεις  συγχρόνων του, εξείχε ο ανθρωπισμός αυτού του νέου ιατρού, καθώς θεράπευε δωρεάν τους φτωχούς ασθενείς του και συγχρόνως τους παρείχε  δωρεάν τα φάρμακά τους. Γι’ αυτόν τον λόγο «οι πάσχοντες πτωχοί τον εκάλουν παρήγορον ιατρόν, ευεργέτην, πατέρα.» λέγει ο Σπύρος Δε Βιάζης[6], ο οποίος σε μελέτη του, αναφερόμενος  στον Ι. Καποδίστρια,  τον εξετάζει «ως ιατρόν και συγγραφέα».  Παράλληλα με την άσκηση της Ιατρικής ο Ι. Καποδίστριας, επιδίδεται σε ενέργειες και πρωτοβουλίες επιστημονικής και φιλολογικής κατεύθυνσης, με αποτέλεσμα την  ίδρυση  στην Κέρκυρα της «Εταιρείας των Φίλων» και του «Εθνικού Ιατρικού Συλλόγου».

Το 1799, που οι Ρώσοι και οι Τούρκοι κατόπιν μίας σύντομης πολιορκίας καταλαμβάνουν την Κέρκυρα, μετά την υπογραφή της συνθήκης της Κωνσταντινουπόλεως (21/3/1800), τα Επτάνησα αναγνωρίζονται ως αυτόνομο κράτος υπό την επικυριαρχία των Τούρκων. Η Επτάνησος ονομάζεται «Επτάνησος Πολιτεία, την διακυβέρνηση αναλαμβάνουν οι τοπικοί πρόκριτοι των νήσων και το σύνταγμα αποκαλείται «Βυζαντινόν Σύνταγμα».  Ετούτη την περίοδο, ο Ι. Καποδίστριας τοποθετείται ως αρχίατρος  στο νεοϊδρυθέν στρατιωτικό νοσοκομείο Κερκύρας και αναλαβαίνει την διοίκησή του.

Ενωρίτερα η κατοχή των Γάλλων επί δύο χρόνια, στα Επτάνησα, είχε ως αποτέλεσμα την διάδοση στους πληθυσμούς, των γαλλικών ιδεών,  σε σχέση με την κοινωνική αδικία των ευνοούμενων και των  ευγενών εις βάρος της πλειοψηφίας του λαού.  Η διάδοση ετούτων των ιδεών, ενήργησαν θετικά επί των Επτανησίων,  οι οποίοι έκαναν πράξη αυτό ακριβώς, να εξεγερθούν  κατά των ευγενών συμπολιτών τους. Η εξέγερση εκδηλώνεται  πρώτα στην Κεφαλληνία, τον Αύγουστο του 1800 και τότε ο ηγεμόνας της Κέρκυρας Σπυρίδων Θεοτόκης,  στέλνει τους Ι. Καποδίστρια  και τον Νικόλαο Γραδενίγο Σιγούρο για την συγκράτηση των επαναστατών.  Ο Ι. Καποδίστριας πετυχαίνει ως προς το να ηρεμήσουν τα πράγματα και στην συνέχεια να επιτευχθεί ευταξία.

Ο εκπρόσωπος των μεγάλων δυνάμεων αντιδρώντας στις ενέργειες του Ι. Καποδίστρια, στέλνει τον κόμη Γεώργιο Μοτσενίγο[7] για τον έλεγχο και την συγκράτησή του ως προς τις πρωτοβουλίες του, αλλά κυρίως την θετική τους εξέλιξη.  Όμως ετούτος ο τοπικός άρχοντας εκπλήσσει με το ήθος του και   την ικανότητά του τον κόμη Γεώργιο Μοτσενίγο.  Με  την αυτονομία της Επτανήσου  το 1801, η νεοεκλεγμένη Γερουσία των Επτανήσων (1/Απριλίου/1801, κοινή συναινέσει των μελών της Γερουσίας της Ιονίου Πολιτείας), διορίζει Γραμματέα της Επικρατείας της Επτανησιακής Πολιτείας του «νεοπαγούς κράτους», τον  εικοσιπεντάχρονο Ι. Καποδίστρια, ο οποίος  όχι μόνο διακρίνεται για την ικανότητά του ως προς την αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης των Επτανήσων, αλλά και για την έμφαση στην εκπαίδευση των Επτανησίων μεταξύ άλλων πάντα ευεργετικών ενεργειών του.

Ο Ι. Καποδίστριας διορίζεται ως ο ένας από τους δύο διοικητές της καλούμενης Ιονίου Πολιτείας. Ευαίσθητος και προσεκτικός αφουγκράζεται τις ανησυχίες των πολιτών και παίρνει πρωτοβουλίες για την αναθεώρηση «επί το δημοκρατικότερο»[8], του επτανησιακού συντάγματος,  που φέρει (όπως παραπάνω) τον τίτλο, «Βυζαντινό Σύνταγμα» και το οποίο είχαν επιβάλλει οι Ρώσσοι και οι Τούρκοι.  Στις 24 Νοεμβρίου 1803, πεθαίνει ο πρόεδρος της Ιονίου Γερουσίας, Σπυρίδων Θεοτόκης και την διακυβέρνηση του Επτανησιακού Κράτους  αναλαμβάνει ο Ι. Καποδίστριας.  Στις 5 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους, η Γερουσία της Επτανησιακής Πολιτείας, ψηφίζει ομόφωνα το νέο Σύνταγμα, τον πρώτο χάρτη που ψηφίζεται χωρίς εμπόδια από τους  Επτανήσιους. Ετούτο το Σύνταγμα αποτελεί τον πρώτο μετά από την άλωση, Καταστατικό χάρτη, που ψηφίστηκε ελεύθερα από τον λαό της Επτανήσου. Λίγο αργότερα διαλύεται η Ρωσσο-Τουρκική Συμμαχία  και ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων ετοιμάζεται για την κατάληψη της Λευκάδας.

Το 1811 ο Ι. Καποδίστριας διορίζεται (από τον τσάρο της Ρωσσίας, Αλέξανδρο Α’),  Γραμματέας στην πρεσβεία της Βιέννης.  Στην συνέχεια αποβαίνει αρχηγός-διευθυντής της Γραμματείας του διπλωματικού σώματος του ναυάρχου Τσιτσαγκώφ.  Έδρα ετούτου του σώματος είναι το Βουκουρέστι  και εδώ καταφθάνει ο Ι. Καποδίστριας στις 20/5/1812.

Το 1813, έρχεται ως εκπρόσωπος της Ρωσίας, στην Ελβετία.  Στόχος των Ρώσσων  είναι  η απαλλαγή της Ελβετίας από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη «…τό ελβετικό σύνταγμα προέβλεπε δεκαεννέα αυτόνομα κρατίδια [καντόνια] ώς μέλη της ελβετικής ομοσπονδίας…»[9]. Αποστολή του Ι. Καποδίστρια  στις αρχές του 1814, είναι η ενότητα και η ανεξαρτησία και η ουδετερότητά της Ελβετίας, έτσι ώστε να μην υιοθετηθεί και εδώ ο γαλλικός δεσποτισμός.  Ο Ι. Καποδίστριας κατορθώνει να συνδέσει την Ελβετία με τον συνασπισμό των Μεγάλων Δυνάμεων, ιδρύοντας και οργανώνοντας την Ελβετία όπως είναι σήμερα.  Το διοικητικό σύστημα που εισήγαγε ο Ι. Καποδίστριας  στην Ελβετία εξακολουθεί και επί των ημερών μας, να αποτελεί την βάση του Ελβετικού πολιτεύματος.

Τον Οκτώβριο του 1814 έρχεται στη Βιέννη, πάντα ως εκπρόσωπος της Ρωσσίας, για το εκεί συνέδριο. Ο Ι. Καποδίστριας απασχολεί εκτεταμένα τον Τύπο,  ενώ η Λυδία Βλούδωφ[10] γράφει ότι η προσωπικότητα του ανδρός ετούτου, «επεσκίαζε τους πάντες…» Εδώ με τις δικές του πρωτοβουλίες ιδρύεται η «Φιλόμουσος Εταιρεία», για την οικονομική και ηθική ενίσχυση της παιδείας των Ελλήνων. Αναχωρεί από την Γενεύη στις 22 /5/1815, και ακολουθεί τον Τσάρο στις πολεμικές του επιχειρήσεις εναντίον του Ναπολέοντα. Τον Ιούνιο του ιδίου έτους, ο Ναπολέων υφίσταται την ολέθρια ήττα του στο Βατερλώ και ο Ι. Καποδίστριας, συνοδεύοντας τον Τσάρο της Ρωσσίας, έρχεται στο Παρίσι για τις συζητήσεις, σε σχέση με το μέλλον της ηττημένης Γαλλίας.   Οι πρωτοβουλίες του πέτυχαν ώστε η Γαλλία να τύχει μίας ήπιας στάσης απέναντί της, εκ μέρους των αντιπάλων της,  έτσι ώστε να μην διαλυθεί ως κράτος.  Οι υπηρεσίες του Ι. Καποδίστρια, ώθησαν τον τσάρο Αλέξανδρο Α’  και  πριν ακόμη ολοκληρωθούν οι εργασίες για την υπογραφή της συνθήκης του Παρισιού, να τον διορίσει Γραμματέα της αυτοκρατορίας της Ρωσσίας ή άλλως Υπουργό Εξωτερικών. Στην Aix-la Chapelle, στο συνέδριο των ηγεμόνων, ο Ι. Καποδίστριας καταθέτει υπόμνημα/σχέδιο για την αντιμετώπιση της δουλεμπορίας των Μαύρων[11].

Ο Ι. Καποδίστριας χωρίς άλλο, αγωνίσθηκε σκληρά και για την πολιτεία των Επτανήσων. Όταν υπογράφηκαν οι τελικές πράξεις του Συνεδρίου της Βιέννης στις 9/7/1815,  δεν διευθετήθηκε το θέμα των Ιονίων νήσων.  Στις διαρκείς διαπραγματεύσεις για το μέλλον τους, όταν επίμονα προτάθηκε ώστε τα Επτάνησα να περιέλθουν στην απόλυτη κυριαρχίας της Αγγλίας, ο Ι. Καποδίστριας (ως Ρώσσος πληρεξούσιος), αντετέθη προς ετούτο, ο  λόρδος Castlereagh υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας διαφώνησε και οι διαπραγματεύσεις  διεκόπησαν, ώσπου με την μεσολάβηση του Wellington,  τελικά, οι αρμόδιοι επανήλθαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και κατέληξαν ώστε στην υπογραφή  της Συνθήκης των Παρισίων, να συμπεριληφθούν αποφάσεις, σχετικές με το πρόβλημα της Επτανήσου. Ο Ι. Καποδίστριας υπέγραψε την Συνθήκη των Παρισίων ως υπουργός Εξωτερικών της Ρωσσίας και αγωνίστηκε ώστε να καταγραφεί στην συγκεκριμένη Συνθήκη, ότι «τά νησιά θά είχαν συνταγματικό πολίτευμα καί πώς οι Άγγλοι θα είχαν μόνον την προστασία, χωρίς να επεμβαίνουν στην διοίκηση των νησιών. Στην προστάτρια δύναμη αναγνωρίστηκε  το δικαίωμα να διατηρεί στρατό και να εκπροσωπεί το Ιόνιο κράτος στο εξωτερικό».  Για την εφαρμογή ετούτης της Συνθήκης  εγκαταστάθηκε  αρμοστής (High Commissioner), διορισμένος από τον βασιλιά[12].

Οι επιτυχίες του Ι. Καποδίστρια όπως ήδη αναφέρθηκε,  ώθησαν τον Τσάρο της Ρωσίας να τον διορίσει ως Υπουργό Εξωτερικών της αυτοκρατορίας της Ρωσίας (από το 1816-1822). Τον Οκτώβριο  του 1819, κατόπιν απουσίας δέκα μηνών, ο Ι. Καποδίστριας έρχεται στην Αγία Πετρούπολη, όπου συνεχίζοντας τις προσπάθειές του και για την Ελλάδα, διατηρεί επαφές με τους εκπροσώπους της Φιλικής Εταιρείας και τους βοηθά μάλλον, έμμεσα. Ως Έλληνας ο Ι. Καποδίστριας, είχε έννοια του και την ιδιαίτερη πατρίδα του, τμήμα των Επτανήσων που βρισκόταν τώρα υπό τον έλεγχο της Μεγάλης Βρετανίας. Όταν έκανε το πρώτο του ταξίδι (το 1819), ύστερα από απουσία έντεκα χρόνων στην Κέρκυρα και διαπίστωσε τι συνέβαινε, εισηγήθηκε την αντικατάσταση του Μαίτλαντ. Μάταια όμως μετέβη στο Λονδίνο με στόχο να πείσει την βρετανική κυβέρνηση, να μετριάσει το σκληρό καθεστώς της στα νησιά του Ιονίου. Η αγγλική κυβέρνηση αρνήθηκε να ανακαλέσει τον Μαίτλαντ[13].

Κατά την περίοδο μεταξύ του 1820 και τέλος της άνοιξης του 1821, ο Ι. Καποδίστριας συμμετέχει σε συνέδρια στις πόλεις Troppau, Ljubjana. Με την έναρξη της ελληνικής επανάστασης έρχεται σε διαφωνία με τον Τσάρο της Ρωσίας,  ο οποίος ως μέλος της Ιεράς Συμμαχίας, ήταν ενάντιος σε οποιοδήποτε επαναστατικό κίνημα στην Ευρώπη. Όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ξεκίνησε την Ελληνική Επανάσταση (24 Φεβρουαρίου 1821) από το Ιάσιο, που τότε βρισκόταν σε ρωσσικό έδαφος, ήταν η περίοδος κατά την οποία οι μεγάλες δυνάμεις, μεταξύ αυτών και η Ρωσσία, συνεδρίαζαν, σχεδίαζαν και αποφάσιζαν, πώς να  καταπνίξουν την όποια εξέγερση στην Ευρώπη. Καθώς ο Α. Υψηλάντης  -που ήταν αξιωματικός του Ρωσσικού στρατού- έκανε μνεία και στην Ρωσσική βοήθεια, οι άλλες δυνάμεις της Ευρώπης θορυβήθηκαν και οι υποψίες τους στράφηκαν στον Τσάρο της Ρωσσίας.  Ο Ι. Καποδίστριας για να καθησυχάσει τους συμμάχους και για να πείσει τους Τούρκους, ότι το κίνημα του Υψηλάντη ήταν μεμονωμένο φαινόμενο, συνέταξε επιστολή αποκηρύσσοντας την εξέγερση υπό τον Υψηλάντη ενώ παράλληλα δήλωνε ότι η Ρωσσία δεν σχετίζεται με ετούτο το γεγονός. Όμως η επανάσταση μεταδόθηκε και στην Πελοπόννησο.  Τότε (Μάιο 1821), ο Μέτερνιχ κατέθεσε σχέδιο για την καταστολή όλων των επαναστάσεων στην Ελλάδα. Η Επανάσταση στην Ελλάδα ήταν καταδικασμένη. Στο Συνέδριο των συμμάχων (12/5/1821) ο Ι. Καποδίστριας κατόρθωσε να πείσει τους μετέχοντες σε ετούτο, να μη συμπεριληφθεί, αλλά να εξαιρεθεί η Ελληνική   επανάσταση από εκείνες εναντίον των οποίων, θα ενεργούσαν. Την ίδια περίοδο στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι ανταγωνισμοί των διαφόρων  ομάδων συνεχίζονται και μετά την επανάσταση του 1821.  Στην κατεστραμμένη και υπό πτώχευση χώρα, επικρατεί μία φοβερή αστάθεια. Ύστερα από ετούτη την προσπάθεια διάσωσης της Ελληνικής επανάστασης, ο Ι. Καποδίστριας αναχώρησε από την Πετρούπολη  στις  19/8/1822. Τέλη του 1822[14] επανέρχεται στην Γενεύη, όπου γνωρίζεται με τον πλούσιο τραπεζίτη Ιωάννη-Γαβριήλ  Εϋνάρδο και την σύζυγό του Άννα.  Ετούτος υπήρξε πολύτιμος σύμβουλος  και φίλος του Ι. Καποδίστρια και παράλληλα και του Ελληνικού έθνους.  Η συμπαράστασή του στο αγώνα των Ελλήνων για την απελευθέρωσή τους, υπήρξε τεράστια.

Το 1826 ο Ι. Καποδίστριας ταξιδεύει στο Παρίσι και το 1827 έρχεται στην Αγκόνα, όπου φροντίζει να ενημερωθεί για τους Έλληνες στις πρωτεύουσες της Ευρώπης και για  τα επαγγέλματά τους. Η συμβολή του Ι. Καποδίστρια στην Ελλάδα, οδηγεί την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, ώστε στις 30 Μαρτίου 1827 να εκλεγεί ετούτος Κυβερνήτης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.  Έτσι την 1^η Ιανουαρίου 1828, επιβαίνοντας την αγγλική κορβέτα Γούλφ, αποπλέει από την Αγκόνα, συνοδευόμενος από τους, Ιωάννη Δόμπολη, Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό, Σταμάτη Βούλγαρη (Ταγματάρχης του Γαλλικού στρατού, πολεοδόμος και μηχανικός), τους γραμματείς του, Αμί Μπετάντ και Μπίτζο, Νικόλαο Μαυρομάτη,  τον υπηρέτη του Μπρούνο και τον θαλαμηπόλο του  Φρειδερίκο. Στο μέσον του υπερπόντιου ταξιδιού του ο Ι. Καποδίστριας και η συνοδεία του, επιβιβάστηκαν στο αγγλικό σκάφος Γουόρσπαϊτ, το οποίο,  παρά το γεγονός ότι ο ίδιος προσωπικά, επιθυμούσε να προσκυνήσει τους τάφους των γονέων του στην Κέρκυρα, ο Ναύαρχος Κόδρινκτον, δεν τον βοήθησε να εκπληρώσει ετούτη την ανάγκη του, καθώς διέταξε το συγκεκριμένο σκάφος να κατευθυνθεί στην Μάλτα. Εκεί όμως οι δύο άντρες είχαν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν και το αποτέλεσμα αυτής της επικοινωνίας συνέβαλε στην αποδοχή του οικονομικού αιτήματος του Ι. Καποδίστρια, για την Ελλάδα.  Στις 6 Ιανουαρίου 1828, το Γουόρσπαϊτ συνοδευόμενο από το Ρωσσικό σκάφος «Ελένη» και το Γαλλικού «Ήρα», φθάνει στο Ναύπλιο αντί για την Αίγινα, όπως εξ αρχής είχε προγραμματιστεί,  καθώς η θαλασσοταραχή το απέτρεψε.

Στις 11 Ιανουαρίου 1828 έρχεται στην Αίγινα,  όπου επισκέπτεται την Μητρόπολη (Κοίμησις της Θεοτόκου).  Εδώ αρνείται να καθίσει σε ειδικό θρόνο και προτιμά να παραμείνει όρθιος  και χωρίς προστατευτικό υπόστεγο, απάνω του. Ύστερα από σκληρές διαβουλεύσεις με τις ευρωπαϊκές χώρες, για την υποστήριξή τους προς το νεοσύστατο κράτος των Ελλήνων, ο νεοεκλεγείς κυβερνήτης  Ι. Καποδίστριας, έφθασε στο Ναύπλιο την εβδόμη (7η) Ιανουαρίου του 1828, του οποίου   οι κάτοικοι, τον υποδέχονται   με ενθουσιώδεις ζητωκραυγές. Τον Οκτώβριο του 1828, η πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, μεταφέρεται στο Ναύπλιο και ο Ι. Καποδίστριας εγκαθίσταται εδώ ως ο κυβερνήτης της νεοσύστατης ελληνικής επικράτειας. 

Ο Ι. Καποδίστριας ως εξευρωπαϊσμένος οπαδός μιας άλλης «πεφωτισμένης δεσποτείας», καταλάβαινε ότι το Σύνταγμα ή το κοινοβουλευτικό Σώμα δεν άρμοζαν στην ανοργάνωτη χώρα, την Ελλάδα την οποία εκλήθη να κυβερνήσει. Στις 18 Ιανουαρίου με ψήφισμα στη Βουλή των Ελλήνων, πετυχαίνει την  αναστολή του Συντάγματος, και αποβαίνει το μοναδικό πρόσωπο εξουσίας, το οποίο βοηθείται από το «Πανελλήνιον» σώμα, το οποίο αποτελείτο από 27 μέλη.  Το νέο Σύνταγμα θα ψηφιζόταν κάποια στιγμή στο μέλλον, κατόπιν  μετά της σύγκλησης μιας νέας Εθνοσυνέλευσης. Ο Ι. Καποδίστριας  εγκαινίασε την απολυταρχία, η οποία διατηρήθηκε μέχρι το Σύνταγμα του 1843.

Ο Ι. Καποδίστριας  έχοντας στόχο του να θέσει τέλος στις έριδες των διαφόρων φατριών των Ελλήνων, συγκεντρώνεται στην ίδρυση και την δημιουργία του ελληνικού Κράτους. Ιδρύει την Εθνική Χρηματιστική Τράπεζα με την βοήθεια του Ελβετού φίλου του, τραπεζίτη Εϋνάρδου, διάβημα το οποίο στέφεται με μεγάλη επιτυχία.  Ρυθμίζει το νομισματικό σύστημα και στις 28 Ιουλίου 1828, καθιερώνει ως εθνική νομισματική μονάδα τον «Φοίνικα», και ιδρύει Εθνικό Νομισματοκοπείο. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1828, οργανώνει την πρώτη ταχυδρομική υπηρεσία στο απελευθερωμένο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Ως κυβερνήτης του ευνομούμενου ελληνικού έθνους, ενδιαφέρεται για την δημιουργία δικαστηρίων και την στελέχωσή τους με το κατάλληλο προσωπικό, για την απονομή του δικαίου και της δικαιοσύνης. Δίπλα  στην οργάνωση της διοίκησης της χώρας, ιδρύει και Στατιστική Υπηρεσία η οποία διενεργεί και την πρώτη απογραφή των πολιτών της χώρας.

Οι ένοπλες δυνάμεις αναδιοργανώνονται υπό ενιαία διοίκηση όχι μόνο για να αντιμετωπίζει η χώρα το κατεστημένο των οπλαρχηγών, αλλά κα την όποια τουρκική προέλαση.  Τα αποτελέσματα αυτών των διενεργειών  διαπιστώνονται στη μάχη της Πέτρας, την τελευταία μάχη του Αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία της χώρας τους, από τους Τούρκους. Όσον αφορά την πληγή της πειρατείας, ετούτη  αντιμετωπίζεται με επιτυχία από τον ναύαρχο Μιαούλη, στον οποίο ανατίθεται η συγκεκριμένη αποστολή.  Ως ιατρός ο Ι. Καποδίστριας εφαρμόζει την καραντίνα των κοινοτήτων που πλήττονταν από τις επιδημίες τύφου, ελονοσίας κτλ. Ιδρύει επιπλέον πολλά σχολεία, μεταξύ ετούτων και το Ορφανοτροφείο της Αίγινας, ούτως ώστε να ανοικοδομηθεί το καταστραμμένο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας.  Παράλληλα με τις παραπάνω προσπάθειες ο νέος Κυβερνήτης,  ενδιαφέρεται  πάρα πολύ και για την γεωργία, η οποία ως γνωστόν  αποτελεί  τον βασικότερο κλάδο  της Ελλάδας  και της οικονομίας της. Είναι γνωστό σε όλους τους Έλληνες ότι ο πρώτος κυβερνήτης της χώρας, Ι. Καποδίστριας, ήταν και ο πρώτος Έλληνας που εισήγαγε  στην νέα ελληνική επικράτεια, την πατάτα (γεώμηλο)[15].

Όμως η δυσαρέσκεια των οπαδών του συνταγματικού πολιτεύματος ή των  καλοβαλμένων Ελλήνων προκρίτων και ναυτικών, εναντίον των «νεωτερισμών»  του Ι. Καποδίστρια, για το καλό του νεοσύστατου κράτους της Ελλάδας διογκώνεται.  Δημιουργείται αντιπολίτευση εναντίον του, κυρίως όμως σε σχέση με την καθυστέρηση των εκλογών. Κατηγορείται ότι απομακρύνθηκε από το παραδοσιακό κοινοτικό σύστημα  και επιπλέον για την επίδοσή του στην μεταφύτευση αλλοδαπών θεσμών. Διαφωνούν ότι οφείλουν να  προσαρμόζονται  στην πορεία προς την εξέλιξη, όπως υπαγορεύεται  από τις εκάστοτε εποχές.      

Αποτέλεσμα ετούτης της αντίληψης, είναι τα στασιακά κινήματα της Ύδρας το 1829. Οι ενάντιοι προς τον Κυβερνήτη ζητούν από τον Μιαούλη να καταλάβει τον ναύσταθμο του Πόρου,  προτού προλάβει ο διοικητής του Κανάρης, να έρθει εναντίον της Ύδρας.  Ο Καποδίστριας αντιδρά παρακαλώντας τον Ρώσσο ναύαρχο Ρίκορντ να έλθει εναντίον των στασιαστών της Ύδρας, γεγονός το οποίο πραγματοποιείται. Ο δε Μιαούλης ενόψει της πιθανής σύλληψής του, ανατινάζει την φρεγάτα Ελλάς και την κορβέτα Ύδρα –που ήταν τα σημαντικότερα και καλύτερα πλοία του ελληνικού στόλου- και καταφεύγει στην συνέχεια  στην Ύδρα.

Προφανώς η εποχή του Ι. Καποδίστρια  είχε παρέλθει. Οι Μανιάτες δεν ενδιαφέρονται να πληρώνουν τους φόρους που επιβάλλονται από το σύστημα που έχει εγκαθιδρύσει και στασιάζουν με την σειρά τους, εναντίον του. Η αντιπαλότητα των Μαυρομιχάληδων με τον Κυβερνήτη ο οποίος γίνεται ευερέθιστος ίσως ακόμα και ύποπτος έναντι όλων, αποβαίνει μοιραία.  Ο τελευταίος διατάζει την σύλληψη του γέροντος Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ενώ τον αδελφό του Κωνσταντίνο και τον γιο του Γεώργιο, τους κρατά στο Ναύπλιο, που είναι η πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους.  Συνέπεια ετούτης της αντιπαλότητας και του μίσους των Μαυρομιχάληδων εναντίον του, υπήρξε η εκτέλεσή του στις 5:35  πρωινή της 27^ης Σεπτεμβρίου 1831, έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος, όπου πήγαινε για να εκκλησιαστεί, συνοδευόμενος από τον μονόχειρα σωματοφύλακά του, Κοκκώνη. Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης εκτελείται από τους παρόντες, οι οποίοι προσέτρεξαν προς  βοήθεια του Κυβερνήτη, ενώ ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης ζητά άσυλο στην Γαλλική πρεσβεία. Το εξαγριωμένο ωστόσο πλήθος απειλεί την  Γαλλική Πρεσβεία με πυρπολισμό, και ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης παραδίδεται στις αρχές για να εκτελεστεί την 10^η Οκτωβρίου του 1831.

Την ορφανεμένη θέση του Ι. Καποδίστρια, συμπληρώνει για μικρό διάστημα μόνο, ο αδελφός του Αυγουστίνος.  Η χώρα βρίσκεται ξαφνικά σε κατάσταση αναρχίας και οι δυτικές δυνάμεις προστρέχουν με στόχο να εγκαθιδρύσουν το βασιλικό πολίτευμα, ώστε να αποφευχθεί οποιοδήποτε φιλελεύθερο κίνημα.  

Η ελληνική πολιτεία ευγνωμονούσα τον Ι. Καποδίστρια, τον πρώτο Έλληνα Κυβερνήτη της νεοσυσταθείσης ελληνικής χώρας, μετά την επανάσταση του 1821 (εναντίον των Τούρκων), ονομάζει το Πανεπιστήμιο Αθηνών «Καποδιστριακό» και το πρόσωπό του  απεικονίζεται στα είκοσι λεπτά της ελληνικής έκδοσης του ευρώ.  Επί της πρωθυπουργίας Σημίτη, το σχέδιο για την διοικητική αναδιοργάνωση της ελληνικής επικράτειας, αποκαλείται «Πρόγραμμα Ι. Καποδίστριας».

 

Ο Φιλόπατρις Ι. Καποδίστριας, ο ‘πατέρας’ της ελληνικής κοινωνίας,  όπως ετούτος την αναπλάθει μετά  την επανάσταση του 1821

Η Ελλάδα ερχόταν πάντα  πρώτη, στη ζωή του Ι. Καποδίστρια.  Την υπηρέτησε ανιδιοτελώς με την ζέση του ανθρώπου που δεν έχει άλλη μεγαλύτερη αγάπη από ετούτη. Πρότυπο ηθών και κατά το χριστιανικό ήθος, όταν οι κάτοικοι της Μαριούπολης θέλησαν να τον αμείψουν με χρήματα, για την βοήθεια που τους παρείχε, εκείνος τα δέχτηκε, με τον όρο να τα χρησιμοποιήσουν για έναν Έλληνα  διδάσκαλο, ώστε να μπορέσουνε να διδαχτούνε  την Ελληνική που ήταν η μητρική τους γλώσσα. «Γιατί είναι εντροπή, όντας Έλληνες στην καταγωγή, στο φρόνημα και στη θρησκεία, να αγνοείτε την ευγενέστερη και πλουσιότερη γλώσσα του κόσμου, που την διδάσκονται τόσοι άλλοι αλλοεθνείς…»[16] είχε τονίσει.

 

Τα ακόλουθα χωρία αναδεικνύουν την πίστη του Ι. Καποδίστρια στην πατρίδα του και στα ιδανικά που ετούτη εκπροσωπεί ως ιδέα:

«Ἐλπίζω ὅτι ὅσοι ἐξ ὑμῶν συμμετάσχουν εἰς τὴν Κυβέρνησιν θέλουν γνωρίσει μέθ’ ἐμοῦ ὅτι εἰς τὰς παρούσας περιπτώσεις, ὅσοι εὑρίσκονται εἰς δημόσια ὑπουργήματα δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ λαμβάνουν μισθοὺς ἀναλόγως μὲ τὸν βαθμὸ τοῦ ὑψηλοῦ ὑπουργήματός των καὶ μὲ τὰς ἐκδουλεύσεις των, ἀλλ’ ὅτι οἱ μισθοὶ οὗτοι πρέπει νὰ ἀναλογοῦν ἀκριβῶς μὲ τὰ χρηματικὰ μέσα, τὰ ὁποία ἔχει ἡ Κυβέρνησις εἰς τὴν ἐξουσίαν της» Σὲ ὅ,τι ἀφορᾷ τὸν ἴδιο, σὲ ὁμιλία του πρὸς τὴν Δ΄ Ἐθνοσυνέλευση ὁ πρῶτος Κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδος Ἰωάννης Καποδίστριας εἶπε: «…ἐφ’ ὅσον τὰ ἰδιαίτερα εἰσοδήματά μου ἀρκοῦν διὰ νὰ ζήσω, ἀρνοῦμαι νὰ ἐγγίσω μέχρι καὶ τοῦ ὀβολοῦ τὰ δημόσια χρήματα, ἐνῶ εὑρισκόμεθα εἰς τὸ μέσον ἐρειπίων καὶ ἀνθρώπων βυθισμένων εἰς ἐσχάτην πενίαν»[17].

Ο Ι. Καποδίστριας ήταν ολιγαρκής σε βαθμό να αρνηθεί δύο φορές τον προτεινόμενο μισθό από την Βουλή των Ελλήνων και από την Γερουσία, που θεωρήθηκε κατάλληλος του καθήκοντος το οποίο ασκούσε: της πρωθυπουργίας του.  Θεώρησε αρκετά τα χρήματα που είχε ο ίδιος ώστε να μην χρησιμοποιήσει  τα χρήματα του κράτους: «Οψέποτε δε βιασθώμεν εις τούτο, εξαντληθέντων διόλου των ιδιαιτέρων ημών πόρων, τότε θέλομεν καταφύγει εις το δημόσιον ταμείον, πλην μόνο δια τα έξοδα, όσα απαιτεί η εκτέλεσις των καθηκόντων μας»[18], είχε καταθέσει.

Σύμφωνα με την βαρώνη Charlotte de Sor, όταν ο Ι. Καποδίστριας ζούσε στην Γενεύη ενοικίαζε δύο «πενιχρά» δωμάτια για τον εαυτό του και για τον υπηρέτη του, καθώς χαρακτηρίζονται από τον ίδιο, στο σπίτι κάποιας κυρίας Lamotte.   Όπως είπε του στοίχιζαν 30 φράγκα το μήνα, ή 6 φράγκα την ημέρα, καθώς οι δύο άντρες όφειλαν να περιοριστούν σε ετούτο το ποσόν.  Όλα τα χρήματα τα οποία  συγκέντρωνε από εράνους και από πολίτες πλούσιους και φτωχούς, του χρειαζότανε για να βοηθήσει τους συμπολίτες του στην Ελλάδα, όπως της εξήγησε. «Έδωσα τα πάντα πριν ζητήσω και τη δική σας βοήθεια για τους αδελφούς μου»[19], δήλωσε.

Ο Ι. Καποδίστριας, διέθεσε για την πατρίδα του, ό,τι προσωπικά περιουσιακά στοιχεία κατείχε, περαιτέρω δε, υποθήκευσε την μεγάλη περιουσία που  αφήκε ο πατέρας του στην Κέρκυρα, και δαπάνησε όλα τα χρήματα για να στηρίξει το νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Παρέβλεπε την υγεία του, με την αυστηρή οικονομία του, όπως αναφέρει η Γενική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.  Όταν μάλιστα ο γιατρός του, του υπέδειξε να βελτιώσει την τροφή του, απάντησε εκείνος: «Τότε μονάχα θα βελτιώσω την τροφή μου, όταν θα είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχει ούτε ένα Ελληνόπουλο που να πεινάει…» Σύμφωνα με τον Μακρυγιάννη ο Ι. Καποδίστριας έτρωγε μία κότα τέσσερις ημέρες: «Πήρε την επιρροή των ανθρώπων ο Κυβερνήτης. Ήταν μπεζερισμένοι από την ακαταστασία.  Δύο χρόνια κοντά μας κυβέρνησε αγγελικά και μας γύμναζε και την οικονομίαν. Ότι κι’ ο Κυβερνήτης μας μίαν κόττα έτρωγε τέσσερες ημέρες»[20]

Πολλοί αξιόλογοι Ευρωπαίοι κατέθεσαν τα κολακευτικά τους σχόλια για τον Ι. Καποδίστρια.  Αναφέρονται οι απόψεις μερικών, ενδεικτικές της εκτίμησης και του σεβασμού που ετούτοι έτρεφαν προς το πρόσωπο του γοητευτικού και χαρισματικού ετούτου ανδρός, και την  επίδραση που ασκούσε στους συνομιλητές του, πέρα από τις επαγγελματικές του ιδιότητες, που τις ενίσχυσαν οι σπουδές του και η ξεχωριστή ευφυΐα του. Δεν απολείπουν και οι καταθέσεις αντιζηλίας κάποιων.

Ο  Ι. Καποδίστριας χαρακτηρίστηκε από τον O. Hoetzsch, Γερμανό πολιτικό (1876-1946), ότι εκπροσωπεί τον «καλό καγαθόν», ιδιότητες όπως τις εννοεί ο Πλάτων  και όπως τις αναζητά η σύγχρονη εποχή μας». Ο δε F. Huiller, αναφερόμενος στον σπουδαίο ετούτον Έλληνα, μίλησε για την τελειότητα του χαρακτήρα του: «Επί επτά χρόνια η προσωπικότητα του Καποδίστρια εδέσποζε στην ευρωπαϊκή διπλωματία με μιά αληθινή φυσική και ηθική ομορφιά … που αγωνιζόταν να φτιάξει έναν κόσμο που θα τον αποτελούσαν άνθρωποι τόσο τέλειοι όσο και αυτός…»[21] O Goethe αναφέρθηκε στην περίφημη τιμιότητα του ανδρός και στην απογοήτευσή του ως προς τις αντιδράσεις των γύρω του: «Ο Καποδίστριας πίστευε ότι θα μπορούσε να κάνει όλους τους ανθρώπους τόσο τίμιους όσο τίμιος ήταν και ο ίδιος.  Στην προσπάθειά του αυτή θα δοκίμαζε τις μεγαλύτερες απογοητεύσεις και θα συναντούσε τις πιο βαθιές αντιδράσεις»[22].  Ακολουθεί η άποψη του H.Kissinger: «Όπως αναφέρει και ο σύγχρονος μελετητής του Καποδίστρια «Μοναδικό και άσβεστο πάθος του Καποδίστρια ήταν η απελευθέρωση της Ελλάδος, χωρίς να υπολογίζει καθόλου τις συνέπειες για τον εαυτό του». Ο Duc de Broglie αναφέρεται στην εκτίμηση που έτρεφαν στο πρόσωπο του Ι. Καποδίστρια οι αξιόλογοι Ευρωπαίοι της εποχής του και η γνώμη τους ότι ήταν ο τέλειος διπλωμάτης: «Ο Καποδίστριας ένιωθε άνετα και ελεύθερα στον διπλωματικό κόσμο των αρχών του 19ου αιώνα. Σαν να ήταν ο δικός του κόσμος. Βρισκόταν στην πιό υψηλή εκτίμηση όλων εκείνων των πολιτικών, των οποίων η γνώμη βάρυνε ως η μόνη έγκυρη στην Ευρώπη. Και, ακόμη, πολλοί τον θεωρούσαν υπόδειγμα, πρότυπο της τελειότητος της διπλωματίας». Ο Pictet de Rochemont θαυμάζει το σύνολο του Ι. Καποδίστρια, το παρουσιαστικό του και τον  εσωτερικό του κόσμο:“Με την όμορφη ελληνική κατατομή, που θύμιζε αρχαίους θεούς, και την εικόνα μιά γνήσιας και υψηλής νοημοσύνης και ευφυΐας, με την προσηνή απλότητα των τρόπων της συμπεριφοράς του και την έμφυτη κομψότητα της ομιλίας του σε όλες τις γλώσσες, ο Καποδίστριας περιβαλλόταν από την εκτίμηση και τις εκδηλώσεις τιμής και από αυτούς ακόμη τους πολιτικούς του αντιπάλους». Ο Heinrich von Stein αναφέρεται στην άνετη συμπεριφορά του Καποδίστρια άσχετα με το ύψος της κοινωνικής θέσης των προσώπων με τα οποία επικοινωνεί: «Περιβαλλόμενος από ανθρώπους του πλούτου, των βασιλικών και αριστοκρατικών τίτλων, με υψηλές κοινωνικές θέσεις και προνόμια, ο Καποδίστριας, όντας και ο ίδιος αριστοκράτης με εκλεπτυσμένους τρόπους, αναστρεφόταν με σπάνια άνεση και χάρη τόσο τους αριστοκρατικούς κοινωνικούς κύκλους της Γενεύης και του Λονδίνου όσο και της Βιέννης και των Παρισίων και τους αυλικούς κύκλους της Πετρουπόλεως … όπως και το τόσο επίσημο πλήθος των συνέδρων στο Aachen…»  

Αντίθετα ο Metternich γράφοντας στην Dorothea Lieven τον ψέγει με τρόπο που εκδηλώνεται με κακεντρέχεια, αν όχι φοβερή ζήλεια σε σχέση με τις ικανότητες του Ι. Καποδίστρια και την ευρεία αποδοχή του από τα υψηλά πρόσωπα της Ευρωπαϊκής κοινωνίας, σε βαθμό που να θέλει αλήθεια το κακό του: «Η παρουσία του Κερκυραίου με εξοργίζει. Το μυαλό μου, μου λέει ότι ο Καποδίστριας δεν έχει καθόλου μυαλό. Στοιχηματίζω όμως ότι το ίδιο θα λέει κι εκείνος για μένα… Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει μόνον αυτός και τελικά επιβάλλει τις γνώμες του. Ο Ρώσος υπουργός Nesselrode είναι πολιτικά νεκρός. Μπροστά στον Καποδίστρια είναι σαν να μην υπάρχει. Εδώ – στο Troppau – φθάνουμε σιγά-σιγά σε ορισμένες αποφάσεις. Δεν είναι αυτές που θα ήθελα. Με τον Καποδίστρια, όμως, είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί αυτό το καλό που θα ήθελα εγώ. Αν υπολογίσω τα ποσοστά της επιρροής του καθενός από τους δύο μας στις αποφάσεις που παίρνουμε στα συνέδρια, το 85% της νίκης είναι δικό μου. Με το υπολειπόμενο όμως 15% ο Καποδίστριας κερδίζει τα πάντα.  Αναγκάζει τον κόσμο να χάνει την ησυχία του.

Ο αγώνας ανάμεσα στον Καποδίστρια και σε μένα μοιάζει με αγώνα ανάμεσα σε μιά θετική και μιά αρνητική δύναμη. Δύο δυνάμεις της ίδιας φύσεως θα συγχωνεύονταν. Στη δική μας όμως περίπτωση, καμιά από τις δύο δεν θα μπορέσει να θριαμβεύσει, προτού ο ένας από τους δύο αντιπάλους εκμηδενιστεί. Από πόση όμως υπομονή έχω ανάγκη για να κρατηθώ; Τότε μονάχα θα μπορέσω να κοιμηθώ ήσυχα, όταν ο Καποδίστριας θα έχει θανατωθεί! Ενόσω ζεί, θα είναι πάντοτε επικίνδυνος. Ο μόνος αντίπαλος που δύσκολα ηττάται είναι ο απόλυτα έντιμος άνθρωπος, και τέτοιος είναι ο Καποδίστριας».

 

Όταν το 1822 ένας σύμβουλος του αυτοκράτορα της Αυστρίας Φραγκίσκου τον προέτρεψε να προτείνει τον Καποδίστρια ως βασιλέα της Ελλάδος, οπότε θα ηρεμούσαν τα πράγματα, ο Metternich επικρότησε με ενθουσιασμό την είδηση. Δεν θα είχε καμιά αντίρρηση να καταλάβει και βασιλικό θρόνο ο θανάσιμος εχθρός του, αρκεί να απομακρυνόταν από τον διπλωματικό στίβο, οπότε θα λυτρωνόταν από την βασανιστική παρουσία του… «Είμαι σίγουρος» – έγραφε στη Lieven – «ότι ο ίδιος ο Καποδίστριας δεν έχει ιδέα για το θέμα αυτό, γιατί είναι αντίθετος με τους βασιλικούς θεσμούς και τους βασιλιάδες. Αυτός μονάχα τη δημοκρατία σκέπτεται. Προσωπικά όμως θα ευνοούσα την άνοδό του στον θρόνο, αρκεί να έφευγε από τη θέση που κατέχει σήμερα … Θέλω να τον συντρίψω πριν με συντρίψει!…» Λόγια δυνατά και χαρακτηριστικά από έναν δυνατό για την υπεροχή του Έλληνα διπλωμάτη, δίπλα σε όλες τις άλλες ιδιότητες.

 

Επίλογος

Ο Μακρυγιάννης με συντριβή καταγράφει την θλιβερή κατάσταση που επικρατεί ανάμεσα στις φατρίες στη νεοσύστατη ελληνική χώρα της εποχής του, την φτώχια και την αθλιότητα των συμπατριωτών του, την απαράδεκτη  στάση των οπλαρχηγών και των άλλων αξιωματούχων στην ξηρά και στην θάλασσα, και θεωρεί το άτομό του, τους συμπατριώτες τους, συμπεριλαμβανομένου του «Κυβερνήτη» Ι. Καποδίστρια,  εξίσου υπεύθυνους  για ετούτη την συμφορά: «Οτι είμαι αγράμματος και δεν μπορώ να βαστήσω ταχτική σειρά στα γραφόμενα• και... τότε φωτίζεται και ο αναγνώστης. Μπαίνοντας εις αυτό το έργον και ακολουθώντας να γράφω δυστυχήματα αναντίον της πατρίδος και θρησκείας, οπού της προξενήθηκαν από την ανοησίαν μας και 'διοτέλειά μας και από θρησκευτικούς και από πολιτικούς και από ‘μάς τους στρατιωτικούς, αγαναχτώντας και εγώ απ' ούλα αυτά, ότι ζημιώσαμε την πατρίδα μας πολύ και χάθηκαν και χάνονται τόσοι αθώοι άνθρωποι, σημειώνω τα λάθη ολωνών και φτάνω ως την σήμερον, οπού δεν θυσιάζομε ποτές αρετή και πατριωτισμόν και είμαστε σε τούτην την άθλια κατάστασιν και κιντυνεύομεν να χαθούμεν. Γράφοντας αυτά τα αίτια και τις περίστασες, οπού φέραμεν τον όλεθρον της πατρίδας μας όλοι μας, τότε ως έχοντας και εγώ μερίδιον εις αυτείνη την πατρίδα και κοινωνία, γράφω με πολλή αγανάχτησιν αναντίον των αιτίων•»[23]

Το ήθος και η φιλοπατρία δεν βοήθησαν τον Ι. Καποδίστρια να ζήσει και να διενεργήσει, διαθέτοντας την σοφία του και την εμπειρία του επί των πολιτικών πραγμάτων, για το καλό της πατρίδας του.  Και οι σύγχρονοι πολιτικοί της Ελλάδας δεν μπορούν να μιμηθούν στο ελάχιστο, το παράδειγμα ετούτου του αγαθού και αρίστου ανδρός. Ήταν πάμπλουτος και ευγενής και τα έδωσε όλα και αυτή την ζωή του για το καλό και για την πρόοδο της Ελλάδας ενώ οι σημερινοί Έλληνες πολιτικοί, εισχωρούν στην πολιτική αρένα για να πλουτίσουν και για να εκμεταλλευτούν τους συμπολίτες τους, ακόμα και όταν ετούτοι δυστυχούνε όπως δυστυχώς συμβαίνει ετούτη την ιστορική περίοδο  (2015) την οποία βιώνουμε.

Αιωνία η μνήμη του Ι. Καποδίστρια, για το καλό της Ελλάδας για το καλό των Ελλήνων απανταχού, καθώς η εθνική - ιστορική μνήμη ενός λαού, αποτελεί  απόδειξη της αέναα υποβόσκουσας, έστω, μεγαλοσύνης του, που σαν τέτοια σε χαλεπούς καιρούς επιφανειοποιείται και ως ενεργοποιός  δύναμη, ωθεί σε έργα αγαθά και πράξεις, αντίστοιχες προς εκείνες που μαρτυρήσαμε εδώ (του Ι. Καποδίστρια), προς όφελός του.

 

****