Εμπιστεύομαι ένα κερί... Έρμας Βασιλείου

 

 Το να βρίσκει κανείς τη δύναμη και το κουράγιο να γράψει πολλά, είναι απόδειξη ανώτερης θέλησης και ανθρώπινης ανάγκης μαζί.

 

Θα βρω, έτσι, τρόπο να μιλήσω στη θέση ενός ανασκαφέα της γραφής,  απαιτητικού μέχρις εξάντλησης. Όχι για να βρω μόνο την περιγραφή της γραφής, όσο για να ξεκουραστώ στην ιδέα πως όλη η ανάλωση των χρόνων που πέρασαν σκυφτοί, με τη σειρά που παρελαύνουν στο γράψιμο εδώ, ήταν ανάλωση γεμάτη από το όνειρο που με τύλιγε και τον προορισμό που μου διαφύλαξε. Αυτό το όνειρο δεν μ' άφησε ποτέ να δω πολλά άλλα οράματα, που αν και γνωστά, γιατί περνούν καθημερινά σαν παρουσίες σιωπηλές από τα μάτια, και ζητούν να τις θυμηθώ, δεν έχω ούτε το χρόνο τώρα πια να κατονομάσω... αλλά ούτε και την καρδιά να πω πως τις αγνόησα. Όσο και αν αυτές σχετίζονται μ' ένα επίπεδο ουσίας, μυελού ουσίας, και ομοιότητας με τα Μαθηματικά, τη Φυσική και τη Μουσική, και είναι όμοιες με κάτι τι που κάνω καθημερινά, θα πρέπει εδώ να ομολογήσω πως τις μεγαλύτερες και πιο δυναμικές  αγάπες, μέσα από αυτό που ανέφερα λίγο πριν, είναι η ανάγκη και η ανώτερη θέληση που ζητάει να στηρίξω μ' άλλο τρόπο το Έργο.

 

Όλα τα ενδότερα διαχρονικά οράματα ακολούθησαν μια ζωή φαινομενικής παύσης, όχι όμως ανάπαυσης. Μπροστά στο επιτακτικό στη ζωή γράψιμο που γεμίζει σελίδες για τον έρωτα και το δικαίωμα να βρει ο καθένας στοργή το ψωμί της ζήσης, ελπίζω να δώσει μια αίσθηση 'αξίας', που υπερέβη την κάθε φυσική προσπάθεια που αναζητά να σιωπήσει στο μεγαλείο του 'πρέπει'. Που επιτάσσει και τάζει η ζωή και η ανώτερη φωνή, στην οποία το πνεύμα δεν είχε ποτέ τη δύναμη ν' αντισταθεί. Είναι για να μείνουν γραμμένα όσα γίνονται 'περισσότερα'.

 

Για το περιεχόμενο φροντίζει μια δύναμη που δεν μπορώ να της αντισταθώ. Για την ποιότητα φροντίζει η ίδια δύναμη που δίνει υγεία και κουράγιο στην καθημερινή εργασία. Για το αποτέλεσμα φροντίζει η σημερινή αμέλεια και το μέλλον, και οι ευαισθησίες και η κατανόηση των αναγνωστών του αύριο.

Για την αγάπη στο γράψιμο έχει φροντίσει καιρό τώρα η λιτή ιδέα. Μ' αυτήν που η σπίθα δεν ζήτησε τίποτε... πως γίνεται δουλειά που δεν ζητά από κόσμο, και πως ανάβει κάθε μέρα στο χρόνο, καταναλώνεται για τα μελλοντικά διαβάσματα όσων δεν θα γνωρίσω, δεν θα γνωρίσουμε. μα που ακούμε τη φωνή τους να μας στηρίζει.

 

Και εμπιστεύομαι ένα κερί που είναι καλής ποιότητας, στα καλέσματα που μπορεί να στηθούν σ' ένα γραπτό που πρέπει να παραμείνει για τον περαστικό. Να τον φιλοξενήσει μ' ένα ποτήρι νερό αν-αγόραστο. Να του δώσει αυτό που διαθέτει ο ποιητής και τον διαθέτει για το αύριο. Να τον ακολουθήσει στις αναζητήσεις του στο μέλλον. Και να του δώσει το ατόφιο, και σε σημεία ακατέργαστο είναι μιας γυναίκας. Να το δώσει με το ζυμάρι που το συνιστά και το συνιστούσε πάντα: τη φυσική ανάπτυξη, την καλυτέρευση, την επιτυχία, έξω από κάθε διαπλοκή που βρήκε και απέφυγε, μακριά από κάθε δίχτυ που του πέταξαν... και να ησυχάσει σε σελίδες τις pop culture της σήμερον, μακριά από τον ήχο που του φώναζε να παραδοθεί στην ίδια τη ματαιότητα.

 

Δεν παραδόθηκε (surrendered) ποτέ το γραπτό.  Το Μαρτυρολόγιο δεν είναι μόνο οι μαρτυρίες της αγάπης στην τέχνη της γραφής, δεν είναι μόνο το μαρτύριο που δέχτηκα για ν' ακολουθήσω όσα δεν ήταν των πιστεύω μου, είναι και οι διωγμοί της γραφής από καθημερινά έντυπα, επειδή δεν ακολούθησα τη νόρμα. Είναι και οι κάθε είδους υπαινιγμοί πως έγραψα, και κυρίως πως έγραψα πολλά. Το βρήκα αυτό στο διάβα και το καταθέτω να μείνει, έστω για τη μικρή μα ισχυρή  μειονότητα των Ελλήνων της Μελβούρνης που με είδαν με το μισό τους. Κι αυτοί ήταν από την ίδια την τέχνη. Τη γραφή!

 

Η κάθε ματιά, η κάθε σιωπηλή λέξη, η κάθε μαχαιριά της λέξης που είχε ήχο κι έσφαζε, απ' όλους όσους ανήκουν στον πολιτισμό του σημερινού ανθρώπου, της αναζήτησης της δόξας μέσα από ένα δρόμο που, όχι μόνο δεν διάλεξα, όχι μόνο στερεί το ενδιαφέρον  και την επίδοση σε όσα με συνθέτουν και με διακρίνουν σε άλλα πεδία, όπως τα Μαθηματικά η Φυσική και η Μουσική, η κάθε τέτοια ματιά όχι μόνο δεν έδωσαν ποτέ αλλά πήραν κι από το στόμα! Και οι ώρες και τα έξοδα στην μπουκιά που είχα εργαστεί για τα παιδιά μου, η προσπάθεια να πεισθώ στην αλλαγή της πίστης  σε άλλες ιδέες, που δεν ευστάθησαν ποτέ στον κόσμο, γίνανε η αιτία να φύγω από το σύνολο, και ν' αποφύγω όλα όσα με περιθωριοποίησαν, μα ουσιαστικά με προστάτεψαν.

 

Και κλείστηκα στο κελ(λ)ί , και βασίστηκα όχι πια στα αισθήματα αλλά στη θέληση και στη δύναμη του μυαλού. Kαι μεγάλωσα μετά από χρόνια τη θέληση αυτή, και βρήκα τα πειστικότερα σημεία του εαυτού, ν' ανοίξω τα παράθυρα και τις πόρτες της ψυχής, και το θάρρος ν' ανήκω μόνο στο έργο που είχα μπροστά να διασχίσω, μα και να με διασχίσει το ίδιο, όταν πολλοί γελούσαν και έλεγαν πως τα γραπτά θα μέναν να σκονίζονται στα ράφια ενός πανεπιστημίου, έτσι κρύα κι ανέγγιχτα.

Καλά θα κάνουν να μείνουν εκεί για όσους θα τα σεβαστούν και θα τα αξιολογήσουν με όποιο μικρό ή μεγάλο λόγο.

Ανήκω στις ιδέες που αντιπροσωπεύω και σ' αυτές που με καταρτίζουν, και δεν λαμβάνω υπόψη κανένα στοιχείο της νόρμας, αν και ουσιαστικά ουδέποτε είχα πολλά κοινά μ' αυτήν όλα τα χρόνια της ζωής...

Λέγοντας όλα αυτά δεν μπορώ να μην αναφερθώ στην επίμονη γραμμή των λέξεων που φωτεινά με συνοδεύει πάντα, στα λόγια του John Wooden:

"Talent is God given, be humble. Fame is man given, be grateful. Conceit is self given, be careful."

 

Η άριστη επίδοση και η ταπεινότητα, excellence and humility είναι ζεύγος εννοιών που δύσκολα αποκτάται και δυσκολότερα συμβιώνει απόλυτα. Πάντα επιθυμούσα να μπορούσα να βάλω τις δυο αυτές λέξεις με όλες τις έννοιες που περιέχονται σ' αυτές, σε μια πρόταση που να χαρακτηρίζει εμένα πρωτίστως, και ύστερα τη γραφή μέσα από την τέχνη. Το πρώτο ήθελε δουλειά, και τη διέθεσα όλη, και για το δεύτερο ήμουν σίγουρη πως υπήρχε πάντα. Μα υπήρχαν κι άλλα που ευτυχώς δεν άφησαν την τέλεια ορατότητα της ηθικής αξίας του δεύτερου αυτού χαρακτηριστικού, της ταπεινότητας, είτε να παραμείνει ατόφια αρχικά είτε να εξαφανιστεί έστω και μερικά. Η ταπεινότητα χάνει τις έννοιές της ακόμα και όταν ηχητικά αποκτήσει οντότητα. Και είναι δύσκολο κατόρθωμα,  ενώ διαθέτεις αυτή την αξία, να διαθέτεις ταυτόχρονα και μια άλλη ανάγκη, την ανάγκη να σε πάρoυν για δική τους οι άνθρωποι που ανήκουν ήδη σε μια μειονότητα. Να σε δουν για δικό τους άνθρωπο παρ' όλες τις διαφορές σου. Και η παράδοσή σου έστω προσωρινά σε αναζητήσεις και σε μέσα που αφήνουν τους άλλους να ανήκουν στην παρέα των εκθετών, που σκοπό δεν έχουν την έκθεση της τέχνης αλλά του εαυτού τους, θα σε κάνει για πελαγώσεις για λίγο διάστημα, μέχρις ότου βρεις τον εαυτό σου. Το ότι εργάστηκα στα Μέσα Ενημέρωσης, ένα καλό διάστημα, ήταν λόγος καθυστέρησης να βρω τον εαυτό. Το ότι έγραφα έστω και όσα έγραφα αρχικά ήταν ακόμα ένας λόγος να χαθώ σε άλλα κανάλια, που για άλλους λόγους ακολούθησα και όχι για τους λόγους που τον ακολουθούσε η πλειοψηφία ... και χάθηκα έτσι για λίγο, μόνο για να βρω μετά από χρόνια αυτό που ήξερα να κάνω καλύτερα.

{...}

που την αναιρεί, αυτή την ανάγκη του να θέλεις να μη χαλάς χατήρι, του να θέλεις για γίνεις όπως οι άλλοι, για να σε αποδέχονται. Να σε αποδέχονται είπα, εσένα και όχι το έργο σου. Μια ιδιοτροπία που μπορεί για σε παρασύρει στο ν' ακολουθήσεις το σύνολο, επειδή στην κοινωνία που ζεις και στην ηλικία που έκανες αυτά τα σάλτα, είναι όχι μόνο θεμιτό να καταλήγεις έτσι αλλά είναι, όπως είπα, και της pop culture, της ευρύτερης κοινωνίας που ζεις, της αρένας που μαζεύονται όλοι να για κάνουν τη μόστρα τους, είτε λέγεται εφημερίδα αυτό, είτε λέγεται αναγνώριση στο δικό ή ευρύτερο περιβάλλον. Το να αποφύγω να πετύχουν οι άλλοι ν' ακολουθήσω την προσδοκία έστω γι' αναγνώριση, ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση των είκοσι χρόνων από την ημέρα που δημοσιεύτηκε το πρώτο βιβλίο, αλλά και των είκοσι επτά χρόνων που βρίσκομαι εδώ στη χώρα αυτή. Αν μη τη άλλο, μέσα από τη γραφή έμαθα πως ιερό δεν είναι αυτό στο οποίο ανήκει η φυλή σου μόνο, το οποίο και προσκυνάς και διαφυλάττεις. Ιερό είναι αυτό που σε αναγνωρίζει για δικό του, το ατόφιο εγώ σου, όπου περιέχονται όσα περιέχονται. Ιερό είναι να το διαφυλάξεις μέσα από την τέχνη και μέσα στην τέχνη, και να το παραδώσεις ξανά και ξανά μέσα από αυτήν. Ιερό είναι να μην παραδώσεις τα όπλα σε ό,τι είναι πέρα από δικό σου, στο χώρο της κουλτούρας σου, τόσο της πολυπολιτισμικής όσο και της κοινωνικής και λογοτεχνικής ακόμα. Έστω και την ελάχιστη. Δύσκολο, διότι η εξαιρετική απόδοση χρειάζεται πολλή εργασία, και η εργασία χρειάζεται χρόνο. Και ο χρόνος είναι κάτι που δάμασα μεν, αλλά που δεν μου ήταν ποτέ αρκετός λόγω των πολλών  πτυχών και επιδόσεων, και της πολύπτυχης πνευματικής  οντότητας. Το όνειρό μου ωστόσο ήταν πάντα η άριστη απόδοση και η ταπεινότητα με την οποία θα την έφτανα στο αριστείο και θα την παρουσίαζα στον εαυτό. Για τούτο το δεύτερο, ήταν προστακτικό να αφήνω 'φανερή' πάντα την προσωπική δημιουργία, σε μένα πρωτίστως αλλά και σε όσους ενδιαφέρονταν να φτάσουν στον κόσμο (μου), όποια κι αν ήταν και σε όποιο στάδιο της δημιουργίας αυτή κι αν βρισκόταν, όπως αφήνει στο εργαστήρι του φανερό στους περαστικούς ένας γλύπτης το ατέλειωτο άγαλμα με το οποίο ασχολείται, για να ολοκληρώσει την εικόνα της δημιουργίας του.

Μπαίνει στην ίδια σειρά μιας πρότασης η απλότητα τότε, μαζί με τα όλα τα υπόλοιπα, όταν δεν μας πειράζει να δουν κι άλλοι όσα στο μέλλον μας μπορεί να ονομαστούν κομμάτια, από λάθη μεστά, αφού θα έχουμε αποκτήσει καλύτερα, πιο αλάνθαστα στην πορεία μας στην τέχνη. Αυτό το πολύ νατουραλιστικό μονοπάτι της σκέψης μπόρεσα και κράτησα ζωντανό, για να φτάσω στο σημεία, α) της αποδοχής πως θα προχωρώ στην ανάπτυξη, β) της αναγνώρισης εκ μέρους ορισμένων πως υπάρχει μια ανάπτυξη, γ) πως η ανάπτυξη αυτή έχει σημειωθεί, έχει ανακαλυφθεί και από λίγους έστω αναγνώστες της εργασίας μου, και δ) πως η τακτική και ήμουν πάντα σίγουρη γι' αυτό, θα ήταν τακτική μιας απλής εργασίας, μιας υπακοής σ' ένα ενδότερο κάλεσμα που σου διδάσκει να κάνεις απλά το καθήκον σου.

 

Υπήρξαν πολλά δύσκολα, στην πορεία της δημιουργικότητας. Γιατί ζούσα όπως και ζω ακόμα σ' ένα χώρο που δεν θα ήθελα ποτέ να γνωρίσει κανένας. Τον χώρο που γνώρισα. Δεν θα τον ονομάσω χώρο στη Μελβούρνη, για να μην γενικεύσω. Δεν θα τον ονομάσω χώρο επίδειξης, δεν θα τον ονομάσω χώρο άλλης δύναμης. Η φράση άλλος χώρος είναι αρκετή.

 

Και για να φτάσω στο σημερινό σημείο, στην πορεία στην τέχνη, πέρασα από είκοσι χρόνια στη θάλασσα, σαν Οδυσσέας, από το 1993 που εκδόθηκε για πρώτη φορά το πρώτο έργο, μέχρι το 2013, όταν ώριμη πια η σκέψη μπόρεσε και βρήκε το θάρρος να μιλήσει μέσα από το Μαρτυρολόγιο, που ετοιμαζόταν μόνο του μέσα στα χρόνια, από μένα και για μένα, μέσα από το δρόμο που διήνυσα και διανύω στο δημιουργικό χώρο που λέγεται λογοτεχνία.

 

Σ' αυτό το δρόμο βρήκα εχθρό μια ιδιότητα του χαρακτήρα που ζητούσε ν' ανήκω στο σύνολο.  Ελάχιστα θα σχολιάσω την ψυχολογική ανάγκη αυτής της πτυχής. Σε όποιον ενδιαφέρεται θα μπορέσω να  στείλω ένα PDF της βιογραφίας μου. Το πρώτο κώλυμα έτσι ήταν η ανάγκη ν’ ανήκω σε μεγαλύτερη οντότητα από την ελάχιστη δική, με τον ένα κάτοικο που έχει ο κόσμος μου, σαν γυναίκα που μεγάλωσε σ’ ένα αφρικανικό χωριό όπου ήμουν το μόνο λευκό παιδί και όσα συσσώρευσα και απέκτησα θα μπορούσαν ν’ αφήσουν τη σφραγίδα τους στη γη, μόνο μέσα από τη δική τέχνη και ιστορία, αλλά και η καλοσύνη που επιπρόσθετη από τις άλλες ανάγκες επιζητεί να συνοδεύσει το δρόμο μας μέσα από την αποδοχή των άλλων, που στο διάστημα της συνεργασίας αυτής, της κοινωνικής θα αναδεύει την άρνηση των άλλων να σε αποδεχτούν όπως ακριβώς είσαι. Αυτό καθυστερεί την ανάλυση εκ μέρους του καλλιτέχνη, των σημείων εξέλιξής του, ενόσω υπάρχουν ακόμα σημεία νευραλγικά να λύσει, που σκοπό έχουν  να αναπτύξουν την Τέχνη. Με λίγα λόγια, χωρίς την ολοκληρωμένη και σαφή γνωριμία με τον εαυτό μας δεν μπορούμε να αποδώσουμε. Και αν δεν αποδεχτούμε ολότελα τον ευατό μας, έστω και σαν μονάδα που  οι άλλοι  αρνούνται ακόμα και να γνωρίσουν, η Τέχνη μας θα παραμείνει στάσιμη.

 

Κυρίως από τους ποιητές που πιστεύουμε πάντα πως είμαστε το είδος των κρατούντων την δύναμη του λόγου. Δεν  πρέπει ν’ αφήσω το όνομά μου έξω από την κατηγορία, δεν θα το ενσωματώσω ωστόσο στην ίδια αυτή κατηγορία.  Δεν είναι της έρευνας  θεμιτό να κατατάσσονται σε δύο μόνο κατηγορίες  μανιχαϊσμού, άσπρο ή μαύρο, οι ιδιότητες ενός ποιητή τον οποίο γνωρίζουμε πολύ καλά, επειδή μας αντιπροσωπεύει ολοκληρωτικά. Και δεν θα πρέπει να βλέπουμε κοντόφθαλμα ένα έργο του, και όσα έχει αφήσει πίσω με το πέρασμά του, πέρα από το προϊόν το οποίο είναι ταμένος να παραδώσει. Δεν παύει από το να είναι ο άνθρωπος που έχει μεγαλώσει με τον τρόπο που μεγάλωσε, και να ανήκει στο DNA που τον συνοδεύει στο παιδικό πνευματικό του φυτώριο που τον έχει υποσυνείδητα σχηματίσει. Στο φυτώριο- περιβάλλον που τον χαρακτηρίζει και στον επιστημονικό ή κοινωνικό του κόσμο που του επιτρέπει για συμπεριφέρεται ή να γνωρίζει όσα οι υπόλοιποι. 

.

Η εμπειρία εδώ στη Μελβούρνη, σε σχέση με τη δύναμη της ελληνικής ποίησης είναι από τις καλύτερες, αν όχι η καλύτερη που μπορώ να καταθέσω. O ζήλος, η εσωτερική δύναμη, το πάθος για τη γλώσσα, η στέρηση να δει ο μετανάστης Έλληνας το γραπτό του να δημοσιεύεται, δεν φέρνουν παρά ωριμότητα στην εκτίμησή μας για το έργο το λογοτεχνικό των Ελλήνων της Αυστραλίας. Και εκτιμώ, και θαυμάζω, και προσκυνώ το έργο των λογοτεχνών της Αυστραλίας. Και όσους το προωθούν όπως το αγαπημένο ηλεκτρονικό περιοδικό  Αναγνώστης.

 

Ταυτόχρονα όμως, και είναι οδυνηρό που το καταθέτω, είναι και μια προσπάθεια που είτε καθοδηγείται, είτε αντλείται είτε ακόμα αναπτύσσεται σε μια εγωκεντρική και υπέρ ατομική διάθεση πολλών για κοινωνική αναγνώριση. Πολλών είπα, όχι όλων.

Ιούνιος 2014, Μελβούρνη