Η ανεκτίμητη αξία της ελληνικής γλώσσας

Για τέταρτη χρονιά φέτος – μαζί με τον εορτασμό για τα 200 χρόνια της Επανάστασης του 1821 – γιορτάζουμε ταυτόχρονα  και την 

Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας.

Σύμφωνα με απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης Αρ. 1384, 24-04-2017,  η 9η Φεβρουαρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, ημέρα μνήμης του θανάτου του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού. Και αυτό γιατί ο Σολωμός υπήρξε όχι μόνο ο αγνός ποιητής τη λυρικής μας ποίησης, αλλά και ο δάσκαλος της γλωσσικής μας αναγέννησης και θερμός κήρυκας της εθνικής ιδέας. Το έργο του ενσαρκώνει την ιδέα της Πατρίδας και της Γλώσσας και για αυτό στη συνείδηση των Ελλήνων έγινε ο Εθνικός μας Ποιητής, τον οποίο θα τιμήσουμε ταυτόχρονα, την ερχόμενη Τετάρτη 9 Φεβρουαρίου 2021!

Με την καθιέρωση αυτή επιδιώκεται η ανάδειξη της διαρκούς συμβολής της Ελληνικής Γλώσσας στην ανάπτυξη όχι μόνο του ευρωπαϊκού, αλλά και του παγκόσμιου πολιτισμού. Εδώ το τονίζουμε κομψά και θαρραλέα  πως η αξία της ελληνικής γλώσσας  είναι πράγματι ανεκτίμητη. Είναι γλώσσα που μιλιέται αδιάλειπτα εδώ και 40 αιώνες! Είναι η γλώσσα στην οποία μας άφησαν το γραπτό έργο τους σπουδαίοι φιλόσοφοι, ποιητές και συγγραφείς. Όμηρος, Πλάτων, Θουκυδίδης, Αισχύλος, Αριστοφάνης, Ιπποκράτης, και τόσοι άλλοι. Η ελληνική γλώσσα διαμόρφωσε την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού. Σκοπός του εορτασμού είναι η ευαισθητοποίηση όλων μας για την προώθηση της ελληνικής γλώσσας!

Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Η ελληνική γλώσσα έχει επηρεάσει σημαντικά τις άλλες γλώσσες, τόσο στους επιστημονικούς όρους, αλλά και στην πολιτική, στις τέχνες, στη φιλοσοφία, στο θέατρο και γενικά σε όλους τους τομείς στους οποίους είχε προηγηθεί κοινωνικά και, κατά συνέπεια, γλωσσολογικά. Υπήρξε για μεγάλο διάστημα η κοινή γλώσσα της ανατολικής και δυτικής Μεσογείου, καθώς επίσης – να σημειώσουμε - πως τα πρώτα χριστιανικά κείμενα γράφτηκαν στα Ελληνικά!

 Οι Λατίνοι/Ρωμαίοι επηρεάστηκαν βαθύτατα από τα ελληνικά που ήταν η  πλουσιότερη γλώσσα τότε και έτσι πολλά ελληνικά στοιχεία – αλλά και χιλιάδες λέξεις εντάχθηκαν αυτούσιες στα Λατινικά, από τα οποία εν συνεχεία εντάχθηκαν και σε άλλες συγγενείς προς τα λατινικά γλώσσες. Με την σειρά τους τα ελληνικά επηρεάστηκαν κι αυτά από την γλώσσα λαών που κατέκτησαν την χώρα είτε με πολέμους είτε οικονομικά, με αποτέλεσμα στην διάρκεια των αιώνων να μπουν στο ελληνικό λεξιλόγιο λατινικές, ενετικές, αγγλικές, τουρκικές και άλλες λέξεις. Στα χρόνια πριν από το 1821, η ελληνική γλώσσα άρχισε να επηρεάζεται περισσότερο από τις δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες, κάτι που συνεχίστηκε και μετά την απελευθέρωση.

Η ΓΡΑΦΗ

Η πρώτη γραφή που ιστορικά αποδεδειγμένα χρησιμοποιήθηκε για την γραφή της ελληνικής γλώσσας είναι η Γραμμική Β, περίπου τον 15ο αιώνα π.Χ..

Το ελληνικό αλφάβητο άρχισε να χρησιμοποιείται από τον 9ο αιώνα π.Χ. Σε όλη την αρχαιότητα το αλφάβητο είχε τις μορφές των γραμμάτων που σήμερα τις λέμε Κεφαλαία. Είναι η λεγόμενη μεγαλογράμματη γραφή. Από τους χριστιανικούς αιώνες, η επιθυμία των ανθρώπων να διαβάζουν βιβλία, έκανε τους γραφείς να γράφουν πιο γρήγορα, καθώς επίσης και η ανάγκη να χωρούν περισσότερες πληροφορίες στα βιβλία, οδήγησαν σιγά σιγά στην διαμόρφωση των μορφών των μικρών γραμμάτων που σήμερα λέγονται πεζά. Αυτή είναι η μικρογράμματη γραφή. Αυτή η διαδικασία της μεταβολής της μορφής των κεφαλαίων γραμμάτων σε μικρά ολοκληρώθηκε τον 9ο αιώνα μ. Χ.

Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ 403 π.Χ.  

Το 403 π.Χ. έγινε στην Αθήνα η σημαντική μεταρρύθμιση του Αρχίνου ο οποίος διαμόρφωσε το αττικό αλφάβητο στηριζόμενος στο Ιωνικό. Το αλφάβητο που προέκυψε ονομάστηκε και Ευκλείδειο αλφάβητο γιατί η μεταρρύθμιση έγινε το δεύτερο έτος της 94ης Ολυμπιάδας όταν επώνυμος άρχοντας της Αθήνας ήταν ο Ευκλείδης.

Το παλαιό αττικό αλφάβητο ήταν: Α, Β, Γ, Δ, Ε, F, Ζ, Η, Θ, Ι, Κ, Λ, Μ, Ν, Ο, Π, Ϟ, Ρ, Σ, Τ, Υ, Φ, Χ. Το Λ, το Ρ και το Ϟ το έγραφαν ως L, R και Q. Παρόμοια το έγραφαν και οι Κυμαίοι οι οποίοι έδωσαν το αλφάβητό τους στους Ετρούσκους περίπου το 750 π.Χ. και αυτοί στους Ρωμαίους. Με την μεταρρύθμιση του 403  αφαιρέθηκαν τα γράμματα Ϝ και Ϟ τα οποία είχαν περιπέσει σε αχρησία και υιοθετήθηκαν για πρώτη φορά τα γράμματα Ξ, Ψ και Ω. Σημειώνουμε επίσης πως έγιναν και αρκετές άλλες αλλαγές.

Με αυτό το αλφάβητο ο ελληνικός πολιτισμός υπήρξε ένας κατεξοχήν «πολιτισμός τού γραπτού λόγου» και αποτέλεσε στην ιστορία τού ανθρώπινου πολιτισμού, ένα γεγονός τού οποίου η σπουδαιότητα δεν έχει πλήρως κατανοηθεί ακόμη και μέχρι σήμερα!

ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ

Στη Μελβούρνη η «Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας» θα τιμηθεί - όπως πρέπει - από όλα τα ελληνικά της σχολεία.  Ως μία φιλική αρωγή προτείνω στους καθηγητές και δασκάλους – αλλά και σε όλους - τις παρακάτω απλές μαθητικές εργασίες εμπέδωσης. Να κάνετε ΜΙΑ μόνο!

ΕΡΓΑΣΙΑ Α: Ερευνήστε προσεκτικά και συζητήστε με τους συμμαθητές σας, όλες τις αλλαγές που έφερε στην Αθήνα το Ευκλείδειο αλφάβητο του 403 το οποίο χρησιμοποιούμε και εμείς σήμερα. Τι βλέπετε;

ΕΡΓΑΣΙΑ Β: Γιατί και πώς μπήκαν στο αγγλικό αλφάβητο τα τελευταία τρία ελληνικά γράμματα ΧΥΖ; Τι συμπεράσματα βγάζετε όλοι σας;

ΕΡΓΑΣΙΑ Γ:  Γιατί το ΡΗ το προφέρουμε στα Αγγλικά ως Φ; Τι κανόνα βγάζετε για όλες τις «αγγλικές λέξεις» που έχουν μέσα τους το ΡΗ;

ΕΡΓΑΣΙΑ Δ: Συζητήστε στην τάξη: Υπάρχει πραγματικά «λατινικό αλφάβητο»;

ΕΡΓΑΣΙΑ Ε: Να μάθετε απ΄έξω 10 στίχους από ένα ποίημα του Σολωμού.