Μία απάντηση σ’ εκείνους που εξακολουθούν να αντιτίθενται στην συνέχεια της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας ως  τον 4ο  μ. Χ., την εξέλιξη και συνοχή της με  την Νέα Ελληνική ως τον 21ο αι.

Σύδνεϋ 2008

 

Γενικά: «Θέλεις να μιλήσουμε δια την γλώσσα’ μήγαρις έχω άλλο στον νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;» ρωτά ο Ποιητής τον Φίλο στον Διάλογο του Σολωμού10. Δε θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη εισαγωγή στο παρόν πόνημα, από ετούτα τα λόγια του Δ. Σολωμού, καθώς ανταποκρίνονται άμεσα σχεδόν στο περιεχόμενό του.

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός η άμεση σύνδεση της ελληνικής γλώσσας με την έννοια της ελευθερίας. Μόνο ένας λαός που λάτρεψε την ελευθερία του όσο ο Έλληνας, θα μπορούσε να διατηρήσει τη γλώσσα του μέσα στους αιώνες. Οι Έλληνες δοκιμάστηκαν με τη σκλαβιά ποικίλων κατακτητών και με τις οδύνες εμφυλίων, και δη του ειδεχθέστερου και αδελφοκτόνου11 εν ονόματι ‘σκοτεινής’ ιδεολογίας. Ετούτη η τελευταία κατά βάση διεθνιστική και ως εκ τούτου αντεθνική12, (σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι διακρίνονται όχι σε εθνότητες, αλλά σε οικονομικές τάξεις και άλλα επώδυνα13), ακολούθησε ως γνωστόν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τις συνέπειες ετούτων των παραλόγων κινήσεων14 τις πληρώνει ακόμα ο Νεοέλληνας και δεν χρειάζεται

 

10 Σολωμού Άπαντα, εισαγωγή, κείμενα, μεταφράσεις γλωσσάριο, Ν.Β. Τωμαδάκη, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 1969, σ. 15.

11 Σπήλιος Φ. Δημόπουλος,, Η Επαρχία Καλαβρύτων 1940-1949, Χρόνια Τρόμου, Ιστορικό διήγημα, Μελβούρνη 2008, σ.37. Σχετικά με το παραπάνω θέμα γράφει και ο Φίλιππος Κρομμύδας, Ο ‘Μύθος’ της εθνικής Αντίστασης, άρθρο στον Πρωινό Λόγο, Καθημερινή Εφημερίδα της Ηπείρου (στις 26/11/2008).

12 E. kofos, The Making of Yugoslavia’s People’s Republic of Macedonia, Institute for Balkan Studies, Macedonia Past and Present, Thessaloniki 1992, pp. 147-168 (ή σσ. 376-396, αυτόθι).

13 Φίλιππος Κρομμύδας, ο. π.

 

14 E. kofos, The Making of Yugoslavia’s People’s Republic of Macedonia, ο.π., σ.164 (ή σ.392).

να πάμε μακριά, καθότι έχει ‘γείτονα’ τη ΦΥΡΟΜ15, που είναι το προϊόν της άλλοτε επεκτατικής πολιτικής της Βουλγαρικής Κουμμουνιστικής Μηχανής και της αντίστοιχης, της Σερβίας.

 

Πέρα από τον Εθνικό μας ποιητή Δ. Σολωμό, ο Ν. Καζαντζάκης, αναφέρεται επίσης στο πολυσυζητημένο θέμα της γλώσσας. Ο Κρητικός την υμνεί με τον δικό του ιδιάζοντα γοητευτικό τρόπο. Προφανώς η δημιουργική επιτυχία του οφείλεται αφενός στην ανυπέρβλητη ικανότητά του, ως προς τον χειρισμό της ελληνικής γλώσσας και του πλούσιου λεξιλογίου της, και αφετέρου στην καθ’ όλα μεγαλειώδη τεχνική ως προς την κατάθεση των φιλοσοφικών του πιστεύω, την απαράμιλλη σκιαγράφηση των χαρακτήρων του16 και την πλούσια γνώση και τεχνική των όποιων περιγραφών του17. Οι εικόνες που δημιουργούνται από τις περιγραφές του Ν. Καζαντζάκη, συντείνουν στην περαιτέρω σύλληψη συναρπαστικών, ανάγλυφων σχεδόν εικόνων, τις οποίες ο Έλλην αναγνώστης οραματίζεται εύκολα, ενώ παράλληλα αισθάνεται δικαιωμένος για τη γλώσσα του, την αιωνιότητα του πολιτισμού του και για τις πίστεις του.

Παρατίθενται κάποια ανεπανάληπτα λογοτεχνικά χωρία από το έργο του Ν. Καζαντζάκη, συγκεκριμένα από την μυθιστορηματική βιογραφία του, Αναφορά στον Γκρέκο18, μεταξύ των σελίδων 155 – 167, ώστε ο αναγνώστης να γευτεί άμεσα την

 

15 E. kofos, The Making The Making of Yugoslavia’s People’s Republic of Macedonia, ο.π., σ.154 (ή σ.382).

16 Ο Παππά-Φώτης και ο Μανολιός, στο μυθιστόρημα, Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται, ο Ζορμπάς και η μαντάμ Ορτάνς στο έργο του, Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, Ο Νουρή και ο καπετάν Μιχάλης, στο μυθιστόρημα, ο Καπετάν Μιχάλης, ο Αλέκος και η Μαρίκα στο θεατρικό του Ο Οθέλλος ξαναγυρίζει κτλ.

17Τα περίφημα ταξίδια του, τα οποία κατέθεσε σε τομίσκους με τον τίτλο, Ταξιδεύοντας και τη χώρα, στην οποία εκάστοτε αναφέρεται (Ταξιδεύοντας Αγγλία / … Ισπανία/ … Ρωσία /… Κίνα, κτλ. ) Ο Καζαντζάκης (είχε σπουδάσει νομικά), εκτός από μεγάλος λογοτέχνης ήταν και άριστος δημοσιογράφος και υπό αυτή την ιδιότητα εργάστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα για την Καθημερινή και είχε την ευκαιρία να επισκεφτεί τις χώρες ετούτες και επιπλέον να γνωριστεί με σημαντικές προσωπικότητές τους.

18 Ν. Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, Εκδόσεις Καζαντζάκη, ΙΑ’ επανεκτύπωση 1997, Περιστέρι-Αθήνα, Κεφ. ΙΖ’ Προσκύνημα στην Ελλάδα σσ. 155 – 167.

μαγεία που εκπέμπει ο ικανός χειρισμός της ελληνικής γλώσσας από τον Κρητικό και να πληροφορηθεί επιπλέον τους λόγους που ο συγγραφέας προβάλλει, για να ερμηνεύσει την αγάπη του Έλληνα προς αυτήν. Ο Καζαντζάκης θεωρεί δικαιολογημένη την υπερηφάνεια του Έλληνα, για τη γλώσσα του, καθώς ετούτος είναι άρρηκτα δεμένος με τις μνήμες του παρελθόντος, αναγνωρίζει την συνέχισή της και την ιδιάζουσα δύναμή της, να μπορεί να αντισταθεί στις επιδράσεις όλων εκείνων που πέρασαν με μάνητα πάνω από τη γη του, την ελληνική χερσόνησο, προσπαθώντας να την σαρώσουν. Τελικά αισθάνεται ευτυχής, καθώς οι σκοτεινές δυνάμεις της Ελλάδας εκπροσωπημένες από τα παραπλανημένα παιδιά της, δεν πέτυχαν να την ξεπουλήσουν σε αλλότριες χώρες, με αλλότρια ιδεολογία προς την ελληνική, και που καλλιεργήθηκε έντονα όσο οι υπέρμαχοί της αγωνίστηκαν γι’ αυτή, για να γκρεμιστεί ωστόσο τελικά και εντός της κοιτίδας της.

Γράφει λοιπόν ο Κρητικός διανοούμενος: «Γι’ αυτό όποιος ταξιδεύει στην Ελλάδα κι έχει μάτι να βλέπει και νου να στοχάζεται, ταξιδεύει από μια νίκη πνεματική σε άλλη πνεματική νίκη, σε αδιάσπαστη μαγική ενότητα. Είναι, το βεβαιώνεσαι εδώ στην Ελλάδα, το πνέμα συνέχεια κι ανθός της ύλης, κι ο μύθος η απλή, συνθετική έκφραση της πιο θετικής πραγματικότητας. Χρόνια περπάτησε το πνέμα απάνω στις ελληνικές πέτρες, κι απ’ όπου κι αν περάσεις θα ξεκρίνεις τα θεϊκά του αχνάρια»19.

«Το καταλάβαινα κάθε μέρα και καλύτερα περπατώντας στην ελληνική γης, ο ελληνικός πολιτισμός δεν ήταν μετέωρος, υπερφυσικός ανθός, ήταν ένα δέντρο που είχε ριζώσει βαθιά στη γη κι έτρωγε λάσπη και την έκανε ανθούς. Κι όσο πιο πολλές λάσπες έτρωγε τόσο κατεργάζουνταν και πιο πλούσια την άνθισή του. Η περίφημη αρχαία απλότητα, η ισορρόπηση κι η γαλήνη δεν ήταν οι φυσικές ακοπίαστες αρετές μιας απλής ισορροπημένης ράτσας’ ήταν δύσκολοι άθλοι, λάφυρα από οδυνηρούς επικίντυνους αγώνες. Πολύπλοκη και τραγική είναι η ελληνική γαλήνη, ισορρόπηση από άγριες αντιμαχόμενες δυνάμες, που κατόρθωσαν, ύστερα από πολύμοχτη πάλη, να φιλιώσουν. Να

 

19 Ν. Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, ο. π., σ.157

φτάσουν           εκεί    που    λέει    ένας    Βυζαντινός    μυστικός,    στην απροσπάθεια, δηλαδή στην κορφή της προσπάθειας».20

«Όλα στην Ελλάδα, βουνά, ποταμοί, θάλασσες, πεδιάδες, ‘ανθρωπίζουνται’ και μιλούν στον άνθρωπο μια σχεδόν ανθρώπινη γλώσσα. Δεν τον καταπλακώνουν, δεν τον τυραννούν’ γίνουνται φίλοι του και συνεργάτες. Η θολή, ακαταστάλαχτη κραυγή της Ανατολής, περνώντας από το φως της Ελλάδας, καθαρίζει, ανθρωπίζεται, γίνεται Λόγος. Η Ελλάδα είναι το φίλτρο που λαγαρίζει με αγώνα πολύ το κτήνος σε άνθρωπο, την ανατολίτικη σκλαβιά σ’ ελευτερία και τη βάρβαρη μέθη σε νηφάλιο λογισμό. Να δώσει πρόσωπο στο απρόσωπο, μέτρο στην αμετρία, ισορροπώντας τις συγκρουόμενες τυφλές δυνάμες, τέτοια η αποστολή της πολυβασανισμένης στεριάς και θάλασσας που λέγεται Ελλάδα.

Είναι αληθινή χαρά, και πλούτος μεγάλος να τριγυρνάς την Ελλάδα. Τόσο το ελληνικό χώμα είναι ποτισμένο με δάκρυα, ιδρώτα κι αίμα, τόσο τα ελληνικά βουνά είδαν ανθρώπινο αγώνα, που ανατριχιάζεις λογιάζοντας πως στα βουνά ετούτα και τ’ ακρογιάλια παίχτηκε η μοίρα της λευκής φυλής. Παίχτηκε η μοίρα του ανθρώπου»21.

«Κι όσο έμπαινε μέσα μου η Ελλάδα, τόσο ένιωθα και πιο βαθιά πως η μυστική ουσία της ελληνικής στεριάς και θάλασσας είναι μουσική. Κάθε στιγμή το ελληνικό τοπίο, ενώ μένει το ίδιο, αλλάζει ανάλαφρα, κυματίζει την ομορφιά του, ανανεώνεται. Έχει βαθιά ενότητα και συνάμα ακατάπαυστα ανανεούμενη ποικιλία. Τάχα ο ίδιος ρυθμός δεν κυβερνάει και την αρχαία τέχνη, που γεννήθηκε κοιτάζοντας, αγαπώντας, νογώντας και διατυπώνοντας τον ορατό γύρα της κόσμο; Κοιτάχτε ένα ελληνικό έργο της μεγάλης κλασικής εποχής’ δεν είναι ακίνητο, μια αδιόρατη ανατριχίλα ζωής το διαπερνάει, παίζει σαν τις φτερούγες του γερακιού όταν σταθεί στην κορφή του αγέρα και μας φαίνεται ακίνητο. Όμοια και το αρχαίο άγαλμα ζει, κινιέται αδιόρατα’ συνεχίζοντας την παράδοση, ετοιμάζοντας τη μελλούμενη που δεν

 

20 Ν. Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο, ο. π., σ. 163.

21 Αυτόθι, σσ. 165-166.

μπορεί πορεία της τέχνης, ισορροπεί, σε αθάνατη μια στιγμή την τρισυπόστατη ροή του καιρού»22

«Ώρες πολλές κοίταζα το ιερό τοπίο της Ολυμπίας...»

Ο Καζαντζάκης συνεχίζει στην ίδια σελίδα, παρασυρμένος πάντα από ένα ιερό πάθος θαρρείς, που το υπαγορεύει η λατρεία του προς κάθε τι ελληνικό παλιό ή νέο:

«Ζήλιες, έχτρες, εμφύλιοι πόλεμοι σπάραζαν την Ελλάδα, δημοκρατίες, αριστοκρατίες, τυραννίες αλληλοεξοντώνουνταν, οι κλειστές λαγκάδες, τ’ απομονωμένα νησιά, τα ξεμοναχεμένα ακρογιάλια, οι μικρές ανεξάρτητες πολιτείες δημιουργούσαν ένα πολυκέφαλο ενιαίο και αλληλομισούμενο οργανισμό, και τα πάθη έβραζαν στο κάθε στήθος. Και ξαφνικά, κάθε τέσσερα χρόνια, το καλοκαίρι, κήρυκες στεφανωμένοι, οι σπονδοφόροι, ξεκινούσαν από την ιερή τούτη κοιλάδα, έτρεχαν ως τα πέρατα του ελληνισμού, διαλαλούσαν την ιερομηνία των αγώνων, την ανακωχή, προσκαλώντας φίλους κι εχτρούς στην Ολυμπία να παίξουν. Απ’ όλη την Πελοπόννησο και τη Στερεά  Ελλάδα,  από την Μακεδονία, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Θράκη, από τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, της Μικράς Ασίας, της Αίγυπτος, της Κυρήνης, από τη μεγάλη Ελλάδα και τη Σικελία, έτρεχαν αθλητές και προσκυνητές στην πανελλήνια ιερή κοιτίδα του παιχνιδιού. Δούλοι δεν μπορούσαν να πατήσουν εδώ, μήτε εγκληματίες, μήτε βάρβαροι, μήτε γυναίκες. Μονάχα ελεύτεροι Έλληνες»23.